لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..DOC) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 139 صفحه
قسمتی از متن word (..DOC) :
2
تقسیم بندی رنگینه ها در شاخص رنگ (Color Index)
منظور از این تقسیم بندی پنج جلد کتابی است که توسط
The Society of Dyers and Colorists (SDC)
و
American Association of Textile Chemists and Colorists (AATCC)
تهیه گردیده است. در جلد اول، رنگینه های خانوادههای اسیدی، آزوئیک و بازی (بازیک)، در جلد دوم رنگینه های خانوادههای مستقیم، دیسپرس، سفید کننده های نوری، غذایی، اینگرین (Ingrain) و رنگینههای مناسب برای رنگرزی چرم و در جلد سوم رنگینه های خانواده های دندانه ای، طبیعی، رنگدانه (پیگمنت(، رآکتیو، احیاء کنندهها، رنگینه های هر خانواده به ترتیب زرد، نارنجی
رنگینه های محلول در حلال، گوگردی، خمی و خمی محلول به ترتیب آمده است. رنگینه های هر خانواده به ترتیب زرد، نارنجی، قرمز، بنفش، آبی، سبز، قهوه ای و بالاخره مشکی بوده و به رنگینه های (غیر مخلوط) موجود هر خانواده رنگینه ای شماره ای داده شده است. به عنوان مثال:
(نام ژنریک شاخص رنگی و یا کالرایندکس) C.I.Acid Yellow 1
که به معنای رنگینه اسیدی زرد رنگ با شاخص رنگی یک است. هر نام ژنریک شاخص رنگی، مشخص کننده یک ساختار شیمیایی معین می باشد. رنگینه های زرد رنگ دیگر همین خانواده با ساختار متفاوت، شاخص رنگی دیگری مثل 2، 3 ، 4 و غیره خواهد داشت. در این 3 جلد خصوصیات هر رنگینه با شاخص معین مثل پایه شیمیایی و شماره آن، تغییرات رنگ در مقابل نور روز و نور مصنوعی، روشن مناسب برای رنگرزی، قدرت یکنواختی (جابجایی)، لکه گذاری روی الیاف دیگر، تعدادی از ثباتهای مختلف، قابلیت برداشت و کاربردهای غیر نساجی آمده است. تقسیم بندی در این سه جلد با توجه به کاربرد رنگینه ها انجام شده است. در جلد چهارم فرمول شیمیایی رنگینه ها آمده است و به هر فرمول شیمیایی شماره ای داده شده است که آنرا شماره پایه
3
شیمیایی شاخص رنگی نام داده اند. این شماره از 10000 شروع می گردد. به عنوان مثال رنگینه اسیدی زرد با شاخص رنگی 1، دارای شماره پایه شیمیاییی شاخص رنگی 10316 ، می باشد.
جلد پنجم از دو قسمت تشکیل شده است. در قسمت اول، رنگینه ها به ترتیب خانواده های رنگینه ای و رنگ در جلدهای اول، دوم و سوم و نام ژنریک آنها آمده و نامهای تجارتی آنها که توسط شرکتهای مختلف انتخاب شده است در مقابل آنها ذکر گردیده است. در قسمت دوم عکس قسمت اول عمل شده و نامهای تجارتی رنگینه ها به ترتیب حروف الفبا آمده و نام ژنریک آنها در مقابل قرار داده شده است. جلدهای دیگر کالرایندکس، ضمیمه بوده و رنگینه های جدید در آنها ذکر گردیده است.
مواد تعاونی (کمکی) در رنگرزی
مواد تعاونی و یا کمکی در رنگرزی را می توان به گروههای زیر تقسیم بندی نمود:
سختی گیر آب
تر کننده – نفوذ دهنده
ضد جابجایی
یکنواخت کننده
ریتارد (Retarder) یا ترمز کننده
کاریر (Carrier)
دیسپرس کننده
احیاء کننده
اکسید کننده
سختی گیر آب
آب در صنعت نساجی نقش مهمتری را نسبت به صنایع دیگر دارد. آبهای زمینی و دریا معمولاً دارای املاح کلسیم و منیزیم می باشد که به آب سخت معروف است. گرچه وجود مقداری از این املاح در آب آشامیدنی مفید است ولی در صنعت نساجی وجود اینگونه املاح در آب، در بیشتر موارد با مولکولهای رنگینه و یا مواد دیگر حاضر در حمام تولید رسوبهای نامحلول کرده و رنگرزی و تکمیل را با اشکال مواجه می سازد. در بیشتر کارخانجات، آب را جهت مصرف سالنهای تکمیل قبلاً تصفیه نموده و املاح را تا مقدار زیادی از آن جدا می نمایند. به هر حال چنانچه آب تصفیه نشده باشد و یا تصفیه آن بصورت کامل انجام نگرفته باشد می توان از مواد سختی گیر آب استفاده نمود. سختی گیرهای آب، مواد معدنی و یا آلی می باشد که با املاح کلسیم و منیزیم حاضر در آب سخت، تولید کمپلکس محلول نموده و بدین وسیله از واکنش آنها با مواد دیگر در حمام جلوگیری نموده و به عبارت دیگر آنها را غیرفعال می نماید. از آنجائی که در مقدمات، رنگرزی، چاپ و تکمیل، بیشتر مواد مصرفی نسبت به آب سخت حساسیت نشان می دهد لذا به کار گرفتن مواد سختی گیر آب با آب کاملاً تصفیه نشده ضرروی است.
3
مواد تر کننده (خیس کننده)
این مواد، تر شدن کالای نساجی را آسان تر و سریع تر می نماید و بکار گرفتن آنها برای کالایی که آب را به راحتی جذب نکند و مخصوصاً در عملیات پد (pad) که پارچه برای جذب محلول، مدت زیادی ندارد ضروری می باشد.
ترکننده به طور کلی کشش سطحی آب را روی لیف پایین آورده و آب بهتر روی سطح لیف و در منفذهای بین الیاف پخش می گردد و در نتیجه مواد همراه خود را به داخل کالا می رساند. این مواد نه تنها نفوذ محلول را به داخل کالا آسان تر می کند بلکه رنگرزی و تکمیل را یکنواخت تر می سازد. قابلیت جذب محلول متفاوت کالای نساجی در مراحل مختلف می تواند عامل نایکنواختی باشد. مثلاً چنانچه پارچه در مرحله مرسریزه به صورت یکنواخت خیس نشده باشد مرسریزه بصورت یکنواخت انجام نشده و این نایکنواختی، پس از رنگرزی خود را به صورت نایکنواختی رنگی نشان می دهد. ترکننده ها، دیسپرس کننده ها و شوینده ها (دترجنت ها) ساختمان شیمیایی مشابه ای داشته و یکی از این سه خاصیت ممکن است در بعضی موارد بیش از دو خاصیت دیگر باشد. برای عملیاتی که در قلیا و یا اسیدهای قوی صورت می گیرد بایستی از ترکننده های مقاوم در شرایط محیط استفاده گردد.
4
نفوذ دهنده که مشابه ترکننده می باشد به نفوذ بیشتر رنگدانه (رنگینه نامحلول در آب) به داخل کالا کمک می کند.
مواد ضد جابجایی (ضد مهاجرت)
مراحل خشک کردن پارچه، بعد از پد شدن آن (آغشته شدن با محلول و یا تعلیق رنگینه) در روشهای مداوم، از نقطه نظر یکنواختی بسیار مهم می باشد زیرا چنانچه حرارت روی پارچه از زیر آن و یا حرارت یک حاشیه از حاشیه دیگر بیشتر باشد آن قسمت زودتر خشک شده و در نتیجه مقداری محلول از قسمتی که هنوز خشک نشده است به طرف قسمت خشک شده حرکت کرده و در آن قسمت، رنگینه بیشتری انباشته می گردد. از این رو، داشتن درجه حرارت یکنواخت در پشت و روی پارچه و همچنین در عرض پارچه، شرط اساسی کسب رنگرزی یکنواخت می باشد. این حرکت رنگینه را جابجایی و یا مهاجرت گویند. برای به حداقل رساندن جابجایی بایستی از پیک آپ (Pick up) حدود 60 درصد و از دمای نه چندان زیاد در خشک کن (مثلاً 100 تا 110 درجه سانتگیراد) استفاده نمود. ازدیاد دو عامل مذکور (دما و پیک آپ) جابجایی بیشتر رنگینه را باعث می گردد. پیک آپ به صورت زیر تعریف می گردد.
جهت جلوگیری از جابجایی رنگینه در مرحله خشک کردن پارچه، می توان همچنین از مواد شیمیایی که به این منظور تهیه می شود استفاده نمود این مواد، ضد جابجایی نام دارند. مشتقات پلی آکریل اسید یک نوع از مواد ضد جابجایی می باشد که در رنگرزی مداوم با رنگینه های خمی و دیسپرس بکار گرفته می شود. مواد ضد جابجایی، بیشتر در گرمای خشک کن پلیمریزه شده و به این ترتیب یک سد فیزیکی در مقابل عبور و حرکت رنگینه از نقطه ای به نقطه دیگر به وجود می آید.
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..doc) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 10 صفحه
قسمتی از متن word (..doc) :
سهمیه بندی بنزین............................................................................................. & 1
تاثیر سهمیه بندی بنزین بر سیاست های پولی و مالی
تاثیر سهمیه بندی بنزین بر تورم
اگر افزایش قیمت بنزین همراه با سیاستهای پولی مناسب انجام شود، آثار کمی بر نرخ تورم خواهد داشت، اما زمانی که مصرف بنزین به صورت سهیمهبندی کنترل میشود، بدان معنی است که به میزان صرفهجویی در مصرف بنزین، امکان مصرف برای دیگران محدود خواهد شد.
اگر افزایش قیمت بنزین همراه با سیاستهای پولی مناسب انجام شود، آثار کمی بر نرخ تورم خواهد داشت، اما زمانی که مصرف بنزین به صورت سهیمهبندی کنترل میشود، بدان معنی است که به میزان صرفهجویی در مصرف بنزین، امکان مصرف برای دیگران محدود خواهد شد و مقدار تولید در فعالیتهایی که به بنزین مصرف شده در حالت قبلی وابسته بودند، متوقف میشود.
فعالیتهایی که حمل و نقل در آنها تاثیر زیادی داشته است، قاعدتا در صورتی که به مقدار بیشتر بنزین دسترسی نداشتهاند، انتظار میرود در این فعالیتها افزایش قیمت ایجاد شود. زمانی که در مقدار مصرف بنزین خودروهای سواری محدودیت ایجاد شود، میتوان انتظار داشت تقاضا برای حمل و نقل عمومی افزایش یابد، لذا حمل و نقل عمومی با محدودیت مصرف بنزین و محدودیت عرضه خدمات اضافی مواجه باشد، طبیعی است که قیمت خدمات آن به دلیل انتقال تقاضای مصرف خصوصی به مصرف عمومی با افزایش مواجه شود.
بسیاری از فعالیتهایی که جابهجایی جزئی از نهادههای تولید آنها بوده است، به میزانی که محدودیت در جابهجایی در نتیجه اعمال سهمیهبندی بنزین ایجاد شود، میزان عرضه آن کالاها و خدمات نیز با کاهش مواجه خواهد شد و به طور حتم این کاهش عرضه منجر به افزایش قیمتها خواهد بود. این تصور که سهمیه بندی در مقایسه با افزایش قیمت بنزین فاقد آثار تورمی است، فرضیهای اشتباه است، حتی ممکن است افزایش قیمت بنزین و اعمال یک قیمت واحد در مورد بنزین آثار تورمی بسیار محدودتری در مقایسه با اعمال سهیمه بندی داشته باشد.
منظور از اعمال سیاستهای مناسب پولی کاهش قابل توجه نرخ رشد حجم پول است. در حال حاضر اقتصاد با مشکل بسیار بزرگی مواجه است که افزایش قابل توجه نقدینگی به شمار میآید. هر اصلاحی که در ساختار اقتصادی کشور اعمال شود، آثار خود را بصورت تورم نشان خواهد
سهمیه بندی بنزین............................................................................................. & 2
داد. در عین حال زمانی که سیاستهایی در جهت اصلاح ساختار اقتصادی اعمال میشود باید همراه با آن نرخ رشد نقدینگی نیز کنترل شود.
نرخ رشد نقدینگی در اقتصاد کشور به دلیل رشد زیاد بودجه دولت از طریق اتکای به رشد پایه پولی ایجاد شده است، بدین ترتیب به ناچار باید برای رشد هزینههای دولت و اعمال کنترل در کسری بودجه دولت؛ سهمیه بندی بنزین اعمال میشود. امسال دولت با کسری قابل توجهی در بودجه مواجه خواهد شد، و روبرو شدن دولت با کسری بودجه این نگرانی را ایجاد میکند که در سال ۸۶ نیز رشد بالای نقدینگی ایجاد شود. به نظر میرسد در سال جاری، نقدینگی زیادی به رشد ۴۰ درصدی سال ۸۵ و ۳۶ درصدی سال ۸۴ افزوده شود.
اظهار نظر در مورد اینکه سهمیه بندی بنزین تاثیر خود را بر نرخ تورم تا چند ماه دیگر نمایان میکند کار مشکلی است. در هر حال آنچه تمامی اقتصاددانان روی آن اتفاق نظر دارند، این است که اعمال روش قبلی در عرضه وافر بنزین سیاست صحیحی نبوده است. موضوع اصلاح قیمت حاملهای انرژی بیش از هر موضوعی طی سالهای گذشته در کشور مورد بررسی کارشناسی قرار گرفته است و در این میان گزینهها و سناریوهای مختلفی برای انتخاب روشهای جبران افزایش قیمت در نظر گرفته شده است.
نظر کارشناسی غالب این است که قیمت بنزین باید اصلاح شود و در عین حال در سطح جامعه به روشهای مختلف جبران شود. در حال حاضر بخش بزرگی از یارانه بنزین یارانه معکوس است، یعنی به خانوارهای بهرهمند بیشتر از خانوادههای فاقد وسیله نقلیه شخصی، یارانه تعلق میگیرد.
راهحل مناسب در این میان اصلاح قیمت بنزین است از سوی دیگر منابعی که از طریق اصلاح قیمت بنزین حاصل میشود باید به عنوان پشتوانه یک نظام کارای تامین اجتماعی صرف شود. یعنی منابع در چارچوب نظام تامین اجتماعی برای پرداخت به افراد نیازمند در نظر گرفته شود و قیمت بنزین هم به تدریج به سمت یک قیمت بینالمللی حرکت کند.
سهمیه بندی بنزین و آثار تورمی آن
اقدام برای سهمیه بندی و افزایش قیمت بنزین در حالی صورت میگیرد که دو سال پیش و با تصویب طرح تثبیت قیمتها، دولت پیشین، از افزایش تدریجی قیمت بنزین بازداشته شد.
برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند که حذف یارانه بنزین میتواند برخی از مشکلات اقتصادی دولت را کاهش دهد، با این حال بسیاری دیگر معتقدند که سهمیه بندی و افزایش قیمت بنزین که
سهمیه بندی بنزین............................................................................................. & 3
چندی پیش اختیار آن با مصوبه مجلس به دولت سپرده شد، میتوان باعث شوک قیمتها و دامن زدن به گرانیها شود.
مخالفت دولت با افزایش قیمت بنزین و کالاهای اساسی در تدوین لایحه بودجه 1385 به این دلیل بود که از بیثباتی و ناامنی روانی حاصل از افزایش قیمت این کالاها در جامعه جلوگیری کند. لذا دولت از مجلس درخواست کرد که بیش از چهار میلیارد دلار برای تامین هزینه واردات بنزین از حساب ذخیره ارزی برداشت کند.
مجلس به دولت اجازه برداشت تنها 5/2 میلیارد دلار برای واردات بنزین را داد و همچنین اختیار افزایش قیمت بنزین و سهمیه بندی آن در سال 85 را برعهده شواری اقتصاد گذاشتند.
حال اگر حتی مبتنی بر نظر دولت بنزین تولید داخل سهمیه بندی شده و بهای آن نیز تغییر نیابد این بدان معناست که قطعا واردات صورت نخواهد گرفت، لذا بیتعادلی ناشی از قطع واردات بنزین به میزان حدود 30 میلیون لیتر در روز، بازار غیررسمی آن را توسعه داده و قیمتها را در این بازار سیر صعودی خود را طی خواهند کرد و حداقل تاثیر این امر، دامن زدن به انتظارات تورمی گسترده در جامعه خواهد بود.
سهمیه بندی بنزین؛
1. اصلاح مساله مزمن بنزین باید از جایی شروع می شد و این شروع نیازمند دو فاکتور جسارت و حمایت سیاسی بود. این که هم سویی سیاسی دولت و مجلس باعث شد تا برای اولین بار نظام اجرایی کشور عزم و امکان کافی برای شروع این جراحی را پیدا کند بسیار مایه خوشوقتی است و باید آن را امر مبارکی دانست.
2. تغییر در سیاست های قبلی بنزین قطعا در کوتاه مدت نارضایتی مردم را به دنبال خواهد داشت. این تغییر چه از طریق افزایش قیمت باشد و چه از طریق سهمیه بندی و محدودیت مصرف به هر حال برای مصرف کننده خوشایند نیست. مضاف بر این که اثرات مثبت این سیاست در بلندمدت ظاهر می شود و لذا برای مردم در کوتاه مدت ملموس نخواهد بود. این که دولت و مجلس در آستانه انتخابات مجلس هشتم دست به این کار پر ریسک زده اند از زاویه اخلاق سیاسی جای تقدیر دارد.
3. ایجاد زیرساخت ها و توزیع کارت سوخت نه آن قدر که طرف داران دولت می گویند کار عظیمی بوده است و نه اشکالات آن در آن حدی که منتقدین می گویند بر عهده دولت بوده است. دولت های قبلی هم پروژه هایی با حجم بالا مثل کارت ملی و سیستم موبایل را اجرا کرده اند و در
سهمیه بندی بنزین............................................................................................. & 4
مقابل اشکالاتی مثل نرسیدن کارت برخی مشترکین هم ناشی از ضعف سیستم اداری است که ربطی به دولت فعلی ندارد و در عرض یکی دو ساله هم قابل رفع نیست.
4. هدف از اصلاحات در بحث بنزین به تدریج دچار تغییر شده است. به طور تاریخی انتقاد اقتصاددان های طرف بازار آزاد به مساله بنزین در ایران متوجه دو نکته بوده است: اول این که غیر واقعی بودن قیمت نسبی بنزین باعث ارائه علامت های غلط به اقتصاد شده و انگیزه بهبود بهره وری مصرف را از مصرف کننده و تولیدکننده می گیرد و دوم این که پایین نگاه داشتن مصنوعی قیمت مستلزم صرف هزینه های عظیمی از بودجه سالیانه کشور است. بقیه مباحث مثل رشد مصرف و واردات و آلودگی و غیره در واقع موضوعات فرعی این نقد بوده اند که با واقعی سازی قیمت "تا حدی" تخفیف می یافتند. در این بین گروه اقتصاددان های مجلس تفسیر دیگری از ماجرا ارائه دادند که عمدتا هدف "کاهش واردات" و "کاهش مصرف" را دنبال می کرد و لذا هدف های متصور برای سیاست از سوی دو گروه متفاوت است. آن چیزی که اکنون در قالب سهمیه بندی بدون تخصیص سهمیه آزاد مشاهده می شود در واقع تحقق هدف دوم است و نه هدف اول.
5. ایده کارت سوخت در دولت قبلی مطرح شده و امکان سنجی آن تحت عنوان کارت سبز انجام شد. تفاوت عمده ایده آن زمان با چیزی که الان اجرا شده است این است که کارت قبلی قرار بود "سقف یارانه" هر خودرو را محدود کند (یا به عبارت دیگر برای جلوگیری از نارضایتی اجتماعی حداقلی از بنزین یارانه ای را به هر خودرو تخصیص دهد) ولی سیستم فعلی "سقف مصرف بنزین" هر خودرو را محدود کرده است. مردم بهتر می توانند قضاوت کنند که کدام شیوه تناسب بیش تری با پویایی ذاتی اقتصاد داشته و با اصل بهینه سازی تصمیمات فردی افراد متناسب تر است.
6. یک نکته مهم این است که توجه کنیم که قرار نیست بحث سهمیه بندی به ما هو سهمیه بندی هدف ما باشد. همه این محدودیت ها ایجاد شده است تا به قول آقای دکتر توکلی واقعی سازی قیمت سوخت با هزینه های کم تری صورت گیرد. محدودسازی موقت عرضه بنزین فرصت طلایی فراهم می کند تا مردم با آغوش باز از واقعی شدن قیمت بنزین استقبال کنند. فرض کنید دولت چند ماه سیاست سهمیه بندی را ادامه دهد و مردم همگی محدودیت های آن را حس کنند و پس از این زمان اعلام شود که قرار است بنزین سوپر که برخی شهروندان علاقه مند به دریافت آن هستند
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل : powerpoint (..ppt) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد اسلاید : 26 اسلاید
قسمتی از متن powerpoint (..ppt) :
بنام خدا
رتبه بندی ایمنی بیمار در بیمارستانهای استان همدان در سال 1394
مقدمه
امروزه ایمنی و کیفیت به عنوان ابعاد حیاتی پوشش خدمات سلامت شناخته می شوند. از سال 2004 که برنامه ایمنی بیمار سازمان بهداشت جهانی راه اندازی شد تاکنون 140 کشور برای غلبه بر چالش خدمات غیر ایمن تلاش می کنند.
مقدمه
برآوردها نشان می دهد که در کشورهای توسعه یافته، 10% بیماران هنگام دریافت خدمات بستری در بیمارستان دچار آسیب می شوند. این آسیب ها ناشی از مجموعه ای از خطاها و رویدادهای ناخواسته است.
لازمه ارائه خدمات جراحی ایمن، داشتن رویکرد کار تیمی است
هر ساله حدود 234 میلیون عمل جراحی در سطح جهان انجام می شود. مراقبتهای جراحی مستعد خطاها و آسیب های زیادی هستند. سبک خطاهای مربوط به عمل جراحی از بار بیماریهای بسیار زیاد است در حالی که حدود 50% این خطاها قابل پیشگیری است .
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل : powerpoint (..ppt) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد اسلاید : 51 اسلاید
قسمتی از متن powerpoint (..ppt) :
بنام خدا
بودجه بندی سرمایه ای
مقدمه
بودجه بندی سرمایه ای جزیی از بودجه بندی مالی (بخش دوم بودجه بندی جامع )می باشد . بخش دیگر بودجه بندی جامع ، بودجه بندی عملیاتی است .
تعریف بودجه بندی سرمایه ای
بودجه بندی سرمایه ای عبارت از فرایند تصمیم گیری برالی تامین مخارج سرمایه ای در دوره بودجه است .
به عبارت دقیق تر ، بودحه بندی سرمایه ای فرایند تشخیص ، ارزیابی ، طرح ریزی و پشتیبانی مالی پروژه های عمده سرمایه گذاری در واحد های تجاری – تولیدی است .
ویژگیهای بودجه بندی سرمایه ای
اغلب پروژه های سرمایه ای تخصیص منابع عمده ای را ایجاب می کنند .
تصمیمات بودجه بندی سرمایه ای معمولاً موجب ایجاد تعهدات بلندمدت می شود زیرا پروژه های مورد بررسی اغلب عمر مفیدی بیش از یکسال دارد.
تصمیمات بودجه بندی سرمایه ای ، بر تصمیم گیری های کلی تری در مورد هدفها و سیاستهای بلند مدت واحد تجاری – تولیدی مبتنی است .
لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل : word (..DOC) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 15 صفحه
قسمتی از متن word (..DOC) :
1
اولویتبندی زمانی و مکانی سیلخیزی زیرحوزههای آبخیز کوشکآباد خراسان رضوی با استفاده از مدل HEC-HMS
1- دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی نور، دانشجوی کارشناس ارشد مهندسی آبخیزداری، تلفن 8-6253907 0122. hghizanloo@yahoo.com.
2*- دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی نور، گروه مهندسی آبخیزداری، استادیار، کدپستی46414، تلفن3-6253101 0122، دورنگار6253499 0122.
morady5hr@yahoo.com
3- دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی نور، گروه مهندسی آبخیزداری، استادیار، کدپستی 46414، تلفن 3-6253101 0122، دورنگار 6253499 0122.
shrsadeghi@yahoo.com
اولویتبندی زمانی و مکانی سیلخیزی زیرحوزههای آبخیز کوشکآباد خراسان رضوی با استفاده از مدل HEC-HMS.
چکیده
کشور ایران به لحاظ موقعیت خاص جغرافیایی، در اکثر مناطق، از اقلیمی خشک و نیمه خشک برخوردار بوده که همه ساله با وقوع سیلابهای فصلی با خسارتهای جبرانناپذیری مواجه است. تحقیق حاضر به مکانیابی زیرحوز
1
های موثر بر دبی اوج و حجم سیل، و اولویتبندی زمانی و مکانی سیلخیزی زیرحوزههای آبخیز کوشکآباد خراسان رضوی با استفاده از مدل HEC-HMS، پرداخته است. در این تحقیق پس از تعیین دورههای هیدرولوژیکی و تهیه اطلاعات مورد نیاز برای تهیه هیدروگراف سیل، از روش شبیهسازی هیدرولوژیکی SCS در تبدیل رابطه بارش-رواناب در سطح زیرحوزهها استفاده شد. به منظور استخراج هیدروگراف سیل خروجی حوزه از روندیابی آبراهههای اصلی به روش ماسکینگام استفاده گردید. اولویتبندی زیرحوزهها از نظر سیلخیزی با کاربرد مدل HEC-HMS محاسبه شده و واسنجی لازم برای پارامترهایی چون تلفات اولیه، شماره منحنی و زمان تاخیر در هر دوره هیدرولوژیکی صورت گرفت. سپس با حذف متوالی و یک به یک زیرحوزهها از فرایند روندیابی داخل حوزه، زیرحوزهها بر اساس میزان مشارکت در دبی اوج و حجم سیل خروجی حوزه در هر دوره هیدرولوژیکی، اولویتبندی گردیدند. نتایج تحقیق نشان داد از محل خروجی حوزه به طرف بالادست و بخشهای میانی حوزه، تاثیر زیرحوزهها در دبی اوج سیل و حجم سیل خروجی کل حوزه افزایش مییابد. همچنین میزان مشارکت زیرحوزهها در سیل خروجی حوزه و حتی بزرگی و کوچکی دبی و حجم سیل زیرحوزهها، به مساحت آنها بستگی ندارد. به این ترتیب، ارتباط بین سیل و مشارکت سیل زیرحوزهها با مساحت آنها غیر خطی است. مقایسه اولویتبندی پتانسیل تولید سیل در دورههای هیدرولوژیکی متفاوت نیز از نظر آماری دارای اختلاف معنیداری میباشد. لذا با تمرکز عملیات آبخیزداری و کنترل سیلاب بر اساس اولویتها و مناطق تعیین شده در دورههای هیدرولوژیکی متفاوت، ضمن دسترسی به اهداف تحقیق، در هزینههای اجرائی، کاهش قابل توجهی پیشبینی میگردد.
واژگان کلیدی: سیلخیزی, اولویتبندی زمانی و مکانی, مدل HEC-HMS، کوشکآباد خراسان رضوی.
مقدمه
سیل یک اتفاق ناگهانی و رویدادی سریع و مخرب است که در مدیریت حوزههای آبخیز، تعیین شدت سیلخیزی زیرحوزهها و مقایسههایی که از این بابت در تعیین اولویتبندیها و سیاستگذاریهای لازم برای مهار سیل انجام میگیرد، از اهمیت بالایی برخوردار است (مرید و همکاران، 1375). اکثر حوزههای آبخیز معمولا" دارای فصول سیلخیزی متفاوتی هستند (Chunhong و Ying، 2004). در بین عوامل موثر بر سیلخیزی، مهمترین عامل، شماره منحنی (CN) میباشد (جوکار، 1381). عامل CNدارای تغییرات زمانی بوده (Young وCarleton، 2005) که با تغییر در فرآیندهای هیدرولوژیکی، اثرات مهمی روی کمیت و کیفیت رواناب خروجی از حوزه دارد. بر این اساس با بکارگیری مدلی نظیر 1- Hydrologic Engineering Center – Hydrologic Modeling System
HEC-HMS، امکان بررسی تغییرات زمانی و مکانی وقوع سیلاب در حوزههای آبخیز ممکن میگردد (Akan وHoughtalen، 2003).
بررسیهای انجام شده نشان میدهد موضوعات مرتبط با این تحقیق عمدتا" در زمینه تاثیر تغییرات کاربری اراضی بر روی بروز سیلاب، تعیین مناطق سیلخیز بر پایه روشهای نموداری و فرمولهای تجربی، تحلیل آماری دادههای سیلاب، دادههای دورسنجی و سامانه اطلاعات جغرافیایی و مدلهای رایانهای بارش–رواناب بوده و بیشتر از دیدگاه تولید سیل در سطح حوزههای آبخیز یکپارچه مطرح شده است. Singh (1996) با بررسی تغییرات زمانی و مکانی بارش، تغییر رفتار حوزه روی هیدروگراف سیل را از نظر شکل، تداوم و
2
دبی پیک هیدروگراف سیل بررسی کرد. Vanshaar و همکاران (2002) از مدل 2-Distributed Hydrology-Soil-Vegetation Model
DHSVM برای شبیهسازی اثرات هیدرولوژیکی پوشش زمین برای 4 زیرحوزه رودخانه کلمبیا استفاده کرده و بیان میدارند که شاخص سطح برگی کم، آب معادل برف و جریان بیشتر را به دنبال دارد. Melesse و Shih (2002) برای تخمین توزیع مکانی ارتفاع رواناب، از تصاویر ماهوارهای برای تعیین تغییرات کاربری اراضی و CN حوزه Kissimmee در جنوب فلوریدا استفاده کردند. نتایج نشان داد که با تغییر کاربری و به تبع آن تغییرات سیل، استفاده از تصاویر ماهوارهای برای مطالعه عکس العمل حوزه نسبت به سیل مفید است. Foody و همکاران (2004) به منظور شناسایی مناطق حساس به تند سیلها در منطقهای در غرب مصر از مدل HEC-HMS به منظور شبیهسازی سیلاب استفاده کردند؛ که منجر به شناسایی 2 منقطه حساس گردید. Hassanzadeh و Aalami (2005) با استفاده از مدل HEC-HMS درحوزه آبخیز سد گلستان مبادرت به تعیین سیلخیزی زیرحوزهها پرداختند. مردانی (1377)، خسروشاهی (1380) و جوکار (1381) تاثیر سیلخیزی زیرحوزهها را از طریق مدل ریاضی HEC-HMS مورد بررسی قرار دادند و با استفاده از شبیهسازی جریانهای سیلابی، میزان مشارکت هر یک از زیرحوزهها را در هیدروگراف سیل خروجی حوزه مورد بررسی خود بدست آوردند. روغنی و همکاران (1382) با استفاده از مفهوم نمودار مساحت–زمان و بکارگیری مشخصات حوزه، در مدل هیدرولوژیکی RAFTS، نحوه توزیع مکانی زیرحوزهها در سطح منطقه را مورد بررسی قرار دادند. یثربی (1384) با نصب اشل در خروجی زیرحوزههای آبخیز هراز و با قرائت روزانه آنها و تهیه منحنی دبی-اشل, اقدام به محاسبه دبی روزانه و شناسایی تغییرات زمانی-مکانی و اولویتبندی زیرحوزهها در رواناب تولیدی نمود.
حوزه آبخیز کوشکآباد در استان خراسان رضوی از جمله حوزههای آبخیزی است که بروز مکرر سیلاب، مسئولان محلی را به انجام اقدامات کنترل سیل وادار نموده است؛ حال آنکه موفقیت کامل در این راستا به دلیل عدم اطلاع از وضعیت مشارکت زمانی و مکانی زیرحوزهها در بروز سیلاب با موفقیت کامل همراه نبوده است. لذا هدف از انجام این تحقیق، تعیین مناطق خطرساز و سیلخیز در داخل حوزه و اولویتبندی شدت سیلخیزی زیرحوزهها در دو فصل سیلابی، برای مدیریت بهینه آنها میباشد.
مواد و روشها
حوزه آبخیز کوشکآباد در استان خراسان رضوی در شمال غرب مشهد و در طول جغرافیایی 30 º59 تا 38 º59 شرقی و در عرض جغرافیایی 38 º36 تا 47 º36 شمالی واقع شده است (شکل1). ارتفاع متوسط حوزه 1705 متر، شیب متوسط آن بالای 25 درصد بوده و دارای اقلیم خشک تحت تاثیر توده هوای سیبری میباشد. مساحت حوزه 45/87 کیلومترمربع بوده که به 10 زیرحوزه تقسیم شده است. میانگین نزولات سالانه این حوزه 3/391 میلیمتر است.
3
خراسان رضوی
N
کوشک آباد
ایران
شکل1 سیمای کلی منطقه مورد مطالعه در استان خراسان رضوی و ایران
روش کار
مدل HEC-HMS برای شبیهسازی بارش-رواناب، حوزه آبخیز را با مولفههای هیدرولوژیکی و هیدرولیکی نمایش میدهد. به این ترتیب، بررسی منابع، تعیین حوزه و زیرحوزهها، جمعآوری دادهها، تعیین دورههای هیدرولوژیکی، تهیه نقشهها و رقومی کردن آنها، بازدید از منطقه مورد مطالعه و کنترل نقشهها با طبیعت ضروری است. با تلفیق اطلاعات بدست آمده، مدل هیدرولوژیکی اجرا میگردد. پس از شبیهسازی فرآیندهای بارش-رواناب، اولویتبندی زیرحوزهها با حذف متوالی آنها از فرایند روندیابی داخل حوزه برای تعیین میزان مشارکت آنها در دبی اوج و حجم سیل خروجی حوزه در هر دوره هیدرولوژیکی، و در نهایت تحلیلهای مکانی و زمانی سیلخیزی صورت میگیرد.
استخراج مشخصات فیزیکی زیرحوزهها و تعیین دورههای هیدرولوژیکی حوزه
به منظور فراهم نمودن دادههای لازم برای انجام این تحقیق، با استفاده از نرمافزار Arcview و Ilwis، کلیه مشخصات و نقشههای مورد نیاز شامل مدل رقومی ارتفاع، نقشه شیب حوزه و تعیین شیب آبراهههای اصلی زیرحوزهها استخراج گردید. برای تعیین دورههای هیدرولوژیکی حوزه آبخیز مورد مطالعه، ترسیم و تحلیل منحنیهای تغییرات دما-بارش (آمبروترمیک) و بارش- دبی در ماههای مختلف سال صورت گرفت. مقدار متوسط بارش و دما در ماههای مختلف سال، پس از تعیین سالهای آماری مشترک، بررسی همگنی و بازسازی دادههای ناقص ایستگاههای درون و بیرون حوزه، با ترسیم خطوط همباران و همدما با استفاده از نرمافزار Arcview بدست آمد.
تحلیل دادههای بارش- رواناب
به منظور مدلسازی حوزه مورد مطالعه از طریق بکارگیری مدل ریاضی، استفاده از دادههای همزمان بارش-رواناب برای واسنجی مدل ضروری است. به این ترتیب، اقدام به جمع