هزار فایل: دانلود نمونه سوالات استخدامی

دانلود فایل, مقاله, مقالات, آموزش, تحقیق, پروژه, پایان نامه,پروپوزال, مرجع, کتاب, منابع, پاورپوینت, ورد, اکسل, پی دی اف,نمونه سوالات استخدامی,خرید کتاب,جزوه آموزشی ,,استخدامی,سوالات استخدامی,پایان نامه,خرید سوال

هزار فایل: دانلود نمونه سوالات استخدامی

دانلود فایل, مقاله, مقالات, آموزش, تحقیق, پروژه, پایان نامه,پروپوزال, مرجع, کتاب, منابع, پاورپوینت, ورد, اکسل, پی دی اف,نمونه سوالات استخدامی,خرید کتاب,جزوه آموزشی ,,استخدامی,سوالات استخدامی,پایان نامه,خرید سوال

دانلود مقاله در مورد خط قران 15ص

دانلود مقاله در مورد خط قران 15ص

دانلود-مقاله-در-مورد-خط-قران-15صلینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل :  word (..doc) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 14 صفحه

 قسمتی از متن word (..doc) : 
 

1
‏خط قرآن
‏پیدایش خط و سیر تحول آن خود تاریخ مفصلى دارد‏ ، ‏به عقیده محققان جدید، کهن‏ترین و نخستین سررشته خط، خط «هیروگلیفى‏» است که مصریان از آن استفاده مى‏کردند. پس از آن فینیقى‏ها اساس خطى را پى‏ریزى کردند که اکثر خطوط دنیا از آن اقتباس شده است. سومین رشته خط در سلسله پیدایش آن، خط «آرامى‏» است که از خط فینیقى الهام مى‏گرفته است و مى‏گویند خط «عبرى‏» از خط آرامى پدید آمده که یهودیان آن را مورد استفاده قرارمى‏دادند. در حقیقت باید خط عبرى را فرم تازه‏اى از خط آرامى دانست. خط آرامى ریشه‏اى براى خطوط دیگر از جمله خط نبطى شد که در سیر تحول آن خط حجازى «نسخ‏» و خط کوفى پدید آمد .
‏اما خاورشناسان خط سریانى را در عرض خط نبطى قرار مى‏دهند نه در طول آن. آنان معتقدند خط به دو شکل وارد جزیرة العرب گردید: خط سریانى و خط نبطى.
‏خط مصرى - خط فینیقى:
‏1- خط مسند 2- خط آرامى‏:
‏1- خط سریانى - خط اسطرنجیلى - خط کوفى
‏2- خط نبطى - خط حیرى - خط نسخ
‏در نظر خاورشناسان، خط عربى بر دو قسم است: خط کوفى که ماخوذ از نوعى خط سریانى است که به خط «اسطرنجیلى‏» معروف است، و خط حجازى یا خط نسخ که از خط نبطى گرفته شده است.
‏خط کوفى، شاخه‏اى از خط اسطرنجیلى است که پس از بناى شهر کوفه و پختگى این خط در آن‏جا به خط کوفى معروف گردید. این خط را مسلمانان معمولا براى نگارش قرآن و بعدها روى محراب‏ها و بالاى در مساجد و پیرامون ابنیه مهم و کتیبه‏هاى قرآن و عناوین سوره در مصحف‏هاى بزرگ مورد استفاده قرار مى‏دادند .
‏گرچه رواج خط کوفى در ابتداى امر از خط نسخ بیشتر بود; اما به تدریج‏خط کوفى جاى خود را به خط نسخ داد و مسلمانان در امر کتابت قرآن روز به روز، این خط را کمال بخشیده به زیبایى تمام رساندند. قرآن را تا اواخر قرن چهارم یا اوایل قرن پنجم، به خط کوفى مى‏نوشتند. سپس نگارش قرآن با خط نسخ و انواع خطوط مشتق از آن معمول شد. شاید از آن جهت که خط نسخ در این قرن، خط کوفى را در نگارش قرآن و جز آن، منسوخ ساخت، به خط نسخ معروف گردید
‏خط کوف‏ی
2
‏از ب‏ی‏ن‏ خطوط‏ی‏ که از قرن ها پ‏ی‏ش‏ به دست بشر اختراع شد، به عنوان اول‏ی‏ن‏ خط‏ی‏ که در نگارش و ن‏ی‏ز‏ در کت‏ی‏به‏ نو‏ی‏س‏ی‏ اسلام‏ی‏ از آن استفاده شد م‏ی‏ توان به خط کوف‏ی‏ نام برد .
‏خط‏ کوف‏ی‏ ‏ی‏ا‏ نسخ ناقص از دوران پ‏ی‏ش‏ از اسلام به زمان ظهور رس‏ی‏ده‏ بود و عده ا‏ی‏ انگشت شمار بدان خط م‏ی‏ نوشتند و در دسترس عموم نبود.
‏به‏ هر صورت با ظهوراسلام ا‏ی‏ن‏ خط پ‏ی‏شرفت‏ که دو رونق ‏ی‏افت‏ ، شا‏ی‏د‏ علت ا‏ی‏ن‏ بود که هر ‏ی‏ک‏ از اد‏ی‏ان‏ کتابت خاص‏ی‏ خود را داشتند : چنانچه عبر‏ی‏ان،‏ خط مربع و سر‏ی‏ان‏ی‏ان‏ خط سر‏ی‏ان‏ی‏ و سنطور‏ی‏ان‏ خط سترنج‏ی‏ل‏ی‏ را مخصوص کتاب ها‏ی‏ د‏ی‏ن‏ی‏ و عمل‏ی‏ خود قرار دادند، مسلمانان هم خط کوف‏ی‏ را که صورت و ه‏ی‏أت‏ی‏ بهتر ‏ی‏افته‏ و مشابه خط سترنج‏ی‏ل‏ی‏ شده بود خاص نوشته قرآن دادند و بعدها آن را در تزئ‏ی‏ن‏ سکه، کتب و توقع‏ی‏ات‏ ن‏ی‏ز‏ مورد استفاده قرار دادند.
‏محقق‏ی‏ن‏ ر‏ی‏شه‏ ا‏ی‏ن‏ خط را حجاز‏ی‏ دانستند : جبر‏ی‏،‏ انبار‏ی‏،‏ کند‏ی‏،‏ بنط‏ی‏،‏ صفو‏ی‏،‏ مسند و فتن‏ی‏ق‏ی‏ به نظر م‏ی‏ رسد و ه‏ی‏چ‏ خط‏ی‏ در جهان به اندازه کوف‏ی‏ برا‏ی‏ آرا‏ی‏ش‏ و تزئ‏ی‏ن‏ مناسب ن‏ی‏ست‏.
‏«کوف‏ی‏ تنها خط اسلام‏ی‏ است که به جهت گستردگ‏ی‏ جغراف‏ی‏ا‏یی‏ و تنوع کاربرد از کتابت تا کت‏ی‏به‏ دار‏ی‏ دهها گونه متنوع الفباست» س.فلور‏ی‏ (S.flury‏).
‏خط‏ کوف‏ی‏ در قرن اول به همان صورت ساده خود مبتن‏ی‏ به رسم الخطها‏ی‏ مک‏ی‏،‏ مدن‏ی‏ و کوف‏ی‏ نوشته م‏ی‏ شود و در تزئ‏ی‏ن‏ آن کوشش به عمل نم‏ی‏ آ‏ی‏د‏ . در اواخر بن‏ی‏ ام‏ی‏ه‏ و بن‏ی‏ عباس که خط کوف‏ی‏ از حوزه عربستان تجاوز کرد و در کشورها‏ی‏ د‏ی‏گر‏ مانند ا‏ی‏ران،‏ آس‏ی‏ا‏ی‏ صغ‏ی‏ر،‏ مصر و شمال آفر‏ی‏قا‏ م‏نتشر‏ شد، کم کم اقلام د‏ی‏گر‏ی‏ استخراج و انواع مختلف‏ی‏ از آن پد‏ی‏دار‏ گشت .
3
‏ا‏ی‏ن‏ خط در طول سه قرن به شدت رواج گرفت و در تمام شئون اجتماع‏ی‏ اسلام‏ی‏ چهره درخشان‏ی‏ داشت .
‏خط‏ کوف‏ی‏ در عصر دولت عباس‏ی‏ به مرتب بالا‏یی‏ از تفنن و ز‏ی‏با‏یی‏ رس‏ی‏د‏ و انواع خط کوف‏ی‏ از پنجاه نوع متجاوز شد که مشهور تر‏ی‏ن‏ آنها : کوف‏ی‏ محرر، مشجه ، مربع، مدور و متداخل بود.
‏پس‏ از رواج اقلام سته محقق، ر‏ی‏حان،‏ نسخ، ثلث، طوق‏ی‏ و رقاع خط کوف‏ی‏ را از رونق افتاد ول‏ی‏ تا قرن هفتم و هشتم هم معمول بود و از آن به بعد مختصر‏ی‏ در کت‏ی‏به‏ ها و سر سوره ها‏ی‏ قرآن و عناو‏ی‏ن‏ کتابها و امسال آن به کار م‏ی‏ رفت و متدرجاً استفاده از آن کم شد تا حدود قرن ‏ی‏ازدهم‏ که مدت 1000 سال از عمر آن گذشته بود ‏ی‏ک‏ باره با تمام انواع خود به دست فراموش‏ی‏ سپرده شد! .
‏ا‏ی‏ن‏ خط دق‏ی‏قاً‏ اندک‏ی‏ در کت‏ی‏به‏ ها، سرلوحه ها و برا‏ی‏ تفنن در قطعات و پشت جلد کتاب و عناو‏ی‏ن‏ به کا‏ ‏ر م‏ی‏ رود .
‏ب‏ررس‏ی‏ چگونگ‏ی‏ نام خط کوف‏ی‏ :
‏ ‏به‏ دل‏ی‏ل‏ عقل شکل است باور کن‏ی‏م‏ که به مجدد ا‏ی‏جاد‏ شهر کوفه چن‏ی‏ن‏ خط محکم، کامل‏ی‏ ‏ی‏کباره‏ پ‏ی‏دا‏ شود . صح‏ی‏ح‏ آن است که چون کوفه نب‏ی‏ان‏ ‏ی‏افت‏ ومرکز د‏ی‏ن‏ی‏ و س‏ی‏اس‏ی‏ برا‏ی‏ دولت اسلام‏ی‏ شد ا‏ی‏ن‏ خط به مرتبه ا‏ی‏ از تجو‏ی‏د،‏ تحس‏ی‏ن‏ رس‏ی‏د‏ و خاص و شا‏ی‏ستة‏ نوشتن معاصف شده به کوف‏ی‏ معروف گرد‏ی‏د‏ و شا‏ی‏د‏ که قبل از شهرت آن به کوف‏ی‏ نام « جزم» بر آن اطلاق م‏ی‏ شده است . و ن‏ی‏ز‏ گفته اند که بدان جهت مشهور به کوف‏ی‏ شد که چون کوفه مقر خلافت حضرت ام‏ی‏ر‏ المومن‏ی‏ن‏ عل‏ی‏ (ع) گرد‏ی‏د‏ و خط کوف‏ی‏ که خود آن حضرت هم ‏ی‏ک‏ی‏ از نو‏ی‏سندگان‏ آن خط بود رواج‏ی‏ ب‏ی‏شتر‏ ‏ی‏افت‏ و احکام و ارق‏ام‏ بدان نوشته شد، لذا از آن پس به کوف‏ی‏ شهرت ‏ی‏افت‏.
‏«‏ چگونگ‏ی‏ پ‏ی‏دا‏ی‏ش‏ نقطه و اعراب در خط کوف‏ی‏ » :
‏خط‏ کوف‏ی‏ در ابتدا ب‏ی‏ نقطه و بدون حرکات ( اعراب ) بوده که ا‏ی‏ن‏ کمبود کار خواندن را مشکل م‏ی‏ ساخت .
‏از‏ اعراب به قرائت و تلفظ آن آشنا بوده و قر‏ی‏ب‏ به چهل سال در شهرها‏ی‏ اسلام‏ی‏ آن زمان قرآن ها بدون نقطه و حرکات خوانده م‏ی‏ شدول‏ی‏ وقت‏ی‏ فتوحات اسلام‏ی‏ گسترش ‏ی‏افت‏ و امت ها‏ی‏ غ‏ی‏ر‏ اسلام‏ی‏ با مسلمانان مختلط شدند لجن و تضع‏ی‏ف‏ غلط هر قرائت قرآن بروز کرد ووضع نقه و ‏حرکات‏ ضرور‏ی‏ گرد‏ی‏د‏ و ن‏ی‏ز‏ ضرورت حفظ دق‏ی‏ق‏ و ثبت صح‏ی‏ح‏ قرآن کر‏ی‏م‏ و همچن‏ی‏ن‏ گسترش اسلام در م‏ی‏ان‏ قوم ها و ملت ها‏ی‏ جهان مسلمان را فکر اصلاح خط انداخت .
‏در‏ بررس‏ی‏ در قرآن که به خط کوف‏ی‏ از آغاز اسلام تا قرون ششم و هفتم (ه.ق) نگارش در خواه‏ی‏م‏ ‏ی‏افت‏ که ا‏ی‏ن‏ قرآن ها 5 نوع اند :
4
‏1-قرآن ها‏ی‏ عار‏ی‏ از نقطه
‏2-قرآن ها‏یی‏ که درآنهانقطه به جا‏ی‏ فتحه، کسره و ضمه به کاررفته است . (ش‏ی‏وةابولاسود‏ی‏ ) [1]
‏3-قرآن ها‏یی‏ که به روش ابوالاسود‏ی‏ با اصلاحات‏ی‏ که دو تن از شاگردان و‏ی‏ در آن انجام دادند. بد‏ی‏ن‏ معن‏ی‏ که نقطه را بعنوان نقطه و هم به عنوان حرکات به کار م‏ی‏ بردند.
‏4- قرآن ها‏یی‏ که در آنها به جا‏ی‏ نقطه حروف حرکات و به عوض حرکات، نقطه است .
‏5- قرآن ها‏یی‏ که هر چ‏ی‏ز‏ در جا‏ی‏ خود قرار دارد . نقطه به عنوان نقطه و حرکات به عنوان حرکات و به روش‏ی‏ کاملاً امروز‏ی‏ و با ضوابط کامل آن که امروز ن‏ی‏ز‏ به همان روش م‏ی‏ نو‏ی‏سند‏ .
‏و‏ ن‏ی‏ز‏ خط کوف‏ی‏ به کار رفته در نسخ قرآن‏ی‏ ، اوا‏ی‏ل‏ مقدم بر هر چ‏ی‏ز‏ خط‏ی‏ دعا‏یی‏ و ن‏ی‏اش‏ی‏ است، ا‏ی‏ن‏ نظر با آن که درست م‏ی‏ نما‏ی‏د‏ تا اواخر سدة پنجم ن‏ی‏ز‏ هم‏ی‏ن‏ بن‏ی‏ش‏ رواج نام داشت ول‏ی‏ اسناد‏ی‏ است که م‏ی‏ نما‏ی‏د‏ کاتبان و خطاطان در جهان اسلام از خط کوف‏ی‏ صرفاً به عنوان خط دعا‏یی‏ و ‏ن‏ی‏ا‏ی‏ش‏ی‏ استفاده نم‏ی‏ کردند. بلکه آثار تار‏ی‏خ‏ی‏ و علم‏ی‏ را ن‏ی‏ز‏ در اواخر سدة دوم و اوا‏ی‏ل‏ سدة سوم به هم‏ی‏ن‏ خط م‏ی‏ نوشتند.
‏«‏ تقس‏ی‏م‏ خط کوف‏ی‏ »
‏با‏ گسترش اسلام و کشور گشا‏یی‏ مسلمانان خط کوف‏ی‏ به عنوان خط ب‏ی‏ن‏ الملل‏ی‏ اسلام به شرق و غرب راه ‏ی‏افت‏ و با ورود به هر سرزم‏ی‏ن‏ی‏،‏ ا‏ی‏ن‏ خط تحت تأث‏ی‏ر‏ فرهنگ و تمدن، خط محل‏ی‏ ‏ی‏ا‏ آن شهر مشهور و معروف م‏ی‏ گرد‏ی‏د‏ و به علت تنوع در ش‏ی‏وه‏ ها‏ی‏ نگارش در ب‏ی‏ن‏ تمام خطوط جهان ب‏ی‏ نظ‏ی‏ر‏ ا‏ست‏ .
‏جالب‏ است که دانشمند‏ی‏ چون « ابوج‏ی‏ان‏ توح‏ی‏د‏ی‏»‏ در اوا‏ی‏ل‏ قرن ‏ی‏ازدهم‏ م‏ی‏لاد‏ی‏ هنوز از 12 شکل عمدة خط کوف‏ی‏ ‏ی‏اد‏ م‏ی‏ کند که بس‏ی‏ار‏ی‏ از آنها نام خود را از مکانها‏یی‏ که در آنجا به کار رفته گرفته اند.
‏نمودار‏ی‏ از تقس‏ی‏م‏ خط کوف‏ی‏ :
‏کوف‏ی‏ مغرب‏ی‏ :
‏ - ق‏ی‏ر‏ دان‏ی‏ ( اندس‏ی‏ ،قرطبحا، فاس‏ی‏)
‏ش‏ی‏وه‏ ها‏ی‏ کوف‏ی‏ مغرب‏ی‏
‏- تونس‏ی‏
‏- جزائر‏ی‏
‏- سودان‏ی‏

 

دانلود فایل

دانلود رایگان پاورپوینت اضطراب از منظر قران کریم 1

دانلود رایگان پاورپوینت اضطراب از منظر قران کریم 1

دانلود-رایگان-پاورپوینت-اضطراب-از-منظر-قران-کریم-1لینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : پاورپوینت
نوع فایل :  powerpoint (..ppt) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد اسلاید : 13 اسلاید

 قسمتی از متن powerpoint (..ppt) : 
 

پرستاری 86
اضطراب از منظر قرآن کریم
Anxiety from the point of view holy Quran
مقدمه:
اضطراب یکی از مشکلات رایج بشر امروزی است. اضطراب یکی از آلام روانی است که با احساس ناخوشایند و مبهمی از رنج و هراس، انتظاراتی تلخ و همچنین با عکس العمل های فیزیولوژیک مانند تعریق، تپش قلب، خشکی دهان، لرزش اندام ها و بی قراری همراه است.

 

دانلود فایل

97 قران و حقوق انسان doc

97 قران و حقوق انسان doc

97-قران-و-حقوق-انسان-docلینک دانلود و خرید پایین توضیحات
دسته بندی : وورد
نوع فایل :  word (..doc) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحه : 41 صفحه

 قسمتی از متن word (..doc) : 
 

‏قران و حقوق انسانی 1
‏قرآن و حقوق انسان‏
‏عصر رنسانس‏،‏ عصر جدا انگاری علم و دین و تفکیک قلمروهای آن دو است. در این دوران‏،‏ بسیاری از دانشمندان و متخصصان غرب به ویژه آنان که از برخورد نادرست ارباب کلیسا با نخبگان عل‏می‌‏ناخشنود بودند به نسبت سنجی میان علوم مختلف با دین پرداختند.
‏یکی از مسائل که در این عصر مورد توجه قرار گرفته مساله حقوق انسان و علم حقوق و نسبت آن با دین و گزاره‏‌ها‏ی دینی بود. عده ای از حقوقدانان ‏می‌‏گفتند: قلمرو دین محدود به مسایل آن جهانی و آخرت انسانها بوده و نسبت به مسائل دنیوی و مشکلات و نابسامانی‏‌ها‏ی آن ساکت است. گروسیوس هلندی از حقوقدانان بر جسته‏ قرن هفدهم در این باره ‏می‌‏گوی‏د
‏(خداوند به اعمال و کردار مخلوقات کاری ندارد.)‏1
‏سیطره دانش غربی از یک سو‏،‏ و بهره گیری شرقیان از دستاوردهای فریبنده آنان از سوی دیگر‏،‏ و جیره خواری شرقیان بر سر سفره پر زرق آنان‏،‏ سبب شد تا باور جدایی دین از حقوق بشر در میان مسلمانان و به خصوص حقوقدانان مسلمان نیز رسوخ یابد و گروهی معتقد شوند که اسلام هیچ سیستم و نظام حقوقی ندارد‏،‏ چرا که این حقوق آن‏‌اند‏ازه ارزشمند و پر ارج نیست تا خداوند در آن دخالت کند‏،‏ و اگر هم اسلام را دارای نظام حقوقی بدانیم چنین سیست‏می‌‏بیش از آن که به نفع اسلام باشد به ضرر آن خواهد بود‏،‏ زیرا در این صورت باید بپذیریم دین اسلام در تمام اعمال فردی و اجتماعی دخالت ‏می‌‏کند و آزادی و اختیار انسان را از میان ‏می‌‏برد‏،‏ و این خود از ضعف دین اسلام حکایت دارد نه حقانیت و قوت آن.
‏قران و حقوق انسانی 2
‏در مقابل‏،‏ گروه دیگری از حقوقدانان‏،‏ اسلام را دارای نظام حقوقی دانستند‏،‏ نظا‏می‌‏که با آزادی انسان سازگار است و ارزش آن را دارد که خداوند به بیان آن بپردازد.
‏این گروه معتقدند که دین‏،‏ کتابهای آسمانی و پیامبران‏،‏ نخستین نظامها و سیستمهای حقوقی را درجامعه بشری وضع کرده‏‌اند‏ و قرآن به عنوان یقینی ترین منبع شناخت اسلام بر این امر تصریح کرده است.
‏(کان الناس ا‏مة‏ و احد‏ة‏ فبعث الله النبیین مبشرین و منذرین وانزل معهم الکتاب بالحق لیحکم بین الناس فیما اختلفوا فیه) بقره /213
‏افزون بر این‏ در‏ بسیاری از آیات‏،‏ از اهل ایمان خواسته شده است تا جز بر اساس احکام و قوانین و حقوق تعیین شده از‏ سری‏ وحی‏،‏ حکم نرانند.
‏(و من لم یحکم بما انزل الله فاولئک هم الفاسقون) مائده /47
‏(و من لم یحکم بما انزل الله فاولئک هم الکافرون) مائده /44
‏(و من لم یحکم بما انزل الله فاولئک هم الظالمون) مائده/45
‏در آیاتی نیز ‏از پیامبر‏ خواسته شده بر اساس آیات قرآن حکم کند و اختلافات مردم را بر طرف کند و از هوسهای دیگران به هنگام بیان حکم بپرهیزد.
‏تعبیر (من لم یحکم) ظهور در کار قضا و محاکمات حقوقی میان مردم دارد‏،‏ ولی آیه سوره مائده و تعبیر (و ا‏ن احکم بینهم) ‏می‌‏تواند صریح در قضا و حکم ‏م‏یان مردم باشد.
‏در مفهوم (حق) داشته باشیم.‏ (تاملی در مفهوم حق) پیش از آنکه بخواهیم نظری درباره‏ آرا‏می‏‌‏یاد شده ارائه دهیم، شایست است تاملی‏.‏

 

دانلود فایل

مقاله شعر فارسی دری در سه دهه پیشین افغانستان

مقاله شعر فارسی دری در سه دهه پیشین افغانستان
دسته بندی تاریخ و ادبیات
بازدید ها 24
فرمت فایل doc
حجم فایل 21 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل 17
مقاله شعر فارسی دری در سه دهه پیشین افغانستان

فروشنده فایل

کد کاربری 4152
کاربر

*مقاله شعر فارسی دری در سه دهه پیشین افغانستان*

شعر فارسی دری از آغاز تا هنوز گرویده ء سه آخشیج درخشان ( قرآن ـ عشق ـ آزادی), بوده است و شاعران این پهنه با شگردها و شیوه های گونه گون در کاربرد آنها پرداخته اند .

از دوران حنظلهء بادغیسی تا سخنوران امروزی , همه گان به گونه یی گراینده و گرویدهء همین آخشیجان گوهرین بوده وبر روی همینها پنجرهء اندیشه را برگشوده و ترانه و قصیده و غزل تا نیمایی و سپید , بسیار و بیشمار سروده اند .

رویکرد چشمگیر شاعران و سخنوران سه دههء پسین افغانستان به :قرآن ـ عشق ـ آزادی , هرچند شالودهء شعرکهن فارسی را باخود دارد , مگر رخدادها و دیگرگونیهای سالهای پسین درکشور , انگیزه های بنیادین را برای این گرایش فراهم آورده است .

کودتای 7 ثور 1357 خورشیدی و به دنبال آن یورش ارتش سرخ به افغانستان , فروپاشی رژیم کمونیستی در 8 ثور 1371 و داغ شدن درگیریهای گروهی مجاهدین , یورش از جنوب و چیره گشتن طالبان بربیشترین بخشهای کشور, تافرودآمدن چتربازان امریکا و انگلیس و سربازان نیروی آرامش جهانی , همه و همه گان در گرایش سخنوران به قرآن و عشق و آزادی , انگیزه های بنیادین بوده اند .

شعر دوران جنگ افغانستان درچندین دیار دور از هم جان گرفت و به بالنده گی رسید که حوزه های آنرا میتوان به گونهء زیرین بخشبندی نمود .

1 ـ حوزهء درون کشور:

الف ـ در پهنهء فرمانروایی رژیم

ب ـ بیرون از پهنهء فرمانروایی رژیم ( سنگرها )

2 ـ حوزه های بیرون از کشور :

الف ـ حوزهء ایران

ب ـ حوزهء پاکستان

ج ـ حوزهء باخترزمین ( غرب )

برای شناختن و پی بردن به چند وچون این پندار , اینک رازمندیها و انگیزه های آنها را تک تک به بررسی میگیریم :

قرآن , پرورشگاه پندار و اندیشه

شعر فارسی دری همانگونه که در پار و پرار, نمودار داستانها و اسطوره های قرآنی بوده و بربنیاد گفته یی ( قرآن در زبان پهلوی ) سروده شده است ,در روزگار امروزین نیز این درونمایه را در خود سرشته دارد و فروغ سپهرینهء آن در سروده های سخنوران بیشمار , درخشش یافته است .

قرآنگرایی در سرود وسخن سه دههء پسین افغانستان , بیشترینه به دوگونهء زیرین بوده است:

ـ جهانبینی قرآنی :

برمسند اجلال کسانی که نشستند

پیمان تو و عهد خاوند شکستند

میثثاق به اهل ستم و کفر ببستند

با غیر ببستند و ز احباب گسستند

ازیار بریدند و ببستند به اغیار

ـ پیوستن به داستانها و اسطوره های قرآنی :

پایانهء راه دورم اینجاست

موسایم و کوه طورم اینجاست

عشقخدا یاخدایی عشق

عشقخدایی یکی از ویژه گیهای شعر سه دهء پسین افغانستان را میسازد . این یادگار همیشه ماندگار براین گنبد دوار , همچنان بردل و جان عاشقان امروزگار فرمانروایی داشته است و هرکشش و کوشش دیگر دربرابر آن فروکشته مانده و هرگرفتاریی دیگر درکنار آن رنگ باخته است.

پیدایش عشق در فرهنگ فارسی دری از همان نخست ها به دورشته پیوند داشته است :

1ـ عرفان و عشقخدایی

چون: ای عشق مقدس الهی ـ ای نور حضور ماه و ماهی

ای حکمروای ملک دلها ـ ای رونق تاج و تخت شاهی

درپیشگهء تو نیست ای عشق ـ جز داغ , چراغ عذرخواهی

ازعشق گریز نیست مارا ـ این است گناه بیگناهی

2 ـ بشرگرایی یا عشق زمینی

چون :

چون موج شط عشق چه بیتاب آمدی

با آیه های نور , سحرتاب آمدی

درچشمها شکوفهء ناز بهار عشق

دردستهات سورهء مهتاب آمدی

آزادی , حنجرهء کبود نه ! گفتنها

از آن پس که کششهای اهریمنی ستیزه خویا ن , و کشورکشایان و جهانسوزان اوج میگیرد مردمان ناتوان درسرزمینهایشان زیر هجوم جهانخواران می افتند , آزادی در پهنهء گستردهء گروهی رخ مینماید و کشورها برای رهایی از ستم جهانخواران , به نبرد میپردازند و آزادی درجای آرمان بزرگ میهنی درمی آید .

سخنوران آزادهء افغانستان ـ پس ازچیره گشتن لشکر سرخ برسرزمین شان ـ آزادی را خواستار میشوند و در راه به دست آوردن آن میرزمند و آنرا به نام آرمان بزرگ میهنی میستایند :

گردآوارهء خورشیدسوار , آزادی

تپش خون به رگ روح رهار , آزادی

بال پرواز غروری , سفر معراجی

برفراز فلقی آینه دار ,آزادی

سرانجام سخن اینکه ( قرآن و عشق وآزادی ) سه آخشیج گوهرین شعر سه دههء پسین افغانستان را میسازند , و دیوانهای سخنوران پارسی گوی این دوره انباشته از اینهاست .

1ـ جهانبینی قرآنی

سخنوران دارای جهانبینی قرآنی , نه تنها در سرودپردازی , که در همه زمینه های زنده گی قرآن را پشتوانهء اندیشه ء خود داشته اند و به فرمان ها و پرهیزها و رهنمودهای آن باور استوار داشته اند . این گروه از سخنوران بیشترینه در بیرون از قلمرو رژیم کمونیستی به سر میبردند , یا در سنگرهای جهاد ومقاومت جایگزین بودند , و یا هم با اندیشه های دولتمردان کمونیست و یاران یورشگر آنان ناسازگار بودند .

این گروه از شاعران که از سخنوران به نام رسیده و نوخاسته در حوزه های فرهنگی چند گانه پدید آمده اند , ویژه گیهای فرهنگ حوزه یی در سروده شایشان خیلی روشن نمودار است .

درپیشاپیش شاعران مقاومت سخنور فرزانه روانشاد خلیل الله خلیلی جای دارد که از آغاز جهاد با جنبش آزادیبخش مردم افغانستان همگام بوده است . گزینه های شعری ( ماتمسرا , درسایه های خیبر و اشکها وخونها ) او در بسا جایها با جهانبینی قرآنی آذین گردیده است :

برمسند اجلال کسانی که نشستند

پیمان تو و عهد خداوند شکستند

میثاق به اهل ستم و کر ببستند

باغیر ببستند و زاحباب گسستند

از یار بریدند و ببستند به اغیار

( 1 )

که اندیشهء این سرودهء خلیلی یادآور آیه (144) سوره (النسا ) وآیهء ( 28) سورهء ( آل عمران ) است .

به همینگونه هنگامی که خلیلی را داغ ودریغ سرزمینش درتهء ساتور ستمباره گان , به ستوه می آورد , سازمانهای جهانی را غوغاگران بیهودهء غارتگران میپندارد و گلایه های خود را اینگونه رنگ و بوی قرآنی میبخشد :

بردر آن نقش , به ارقام زر

خانهء تامین حقوق بشر

حامی پیمان شکنان گشت حیف

مدفن آمال جهان گشت حیف

اصل مساوات دروغی دگر

قصهءبی فرو فروغی دگر

اصل مساوات اگر هست راست

پس سخن شرقی و غربی چراست

نسبت انسان به جنوب وشمال

نیست نمایانگر نقص و کمال

داشتن رنگ سپید و سیاه

کار خدایست , نباشد گناه